Директор
Тлеубергенова Сәуле Маратқызы
«Бала тәрбиесі-баршаға ортақ»
Бала тәрбиесінің ең үлкені-оны еңбекке баулу.
Еңбекшіл жас қана ең үздік азамат болып қаалыптасады.
Әзілхан Нұршайықов
Бала тәрбиесі – өнердің бір түрі, оған өте байыппен қарау керек. Барлық ата-аналар мұны есте ұстауы керек, өйткені олар баласын тәрбиелеуде маңызды рөл атқарады. Ата-аналардың көпшілігі баласын болашақта табысты және жақсы адам ретінде көруді армандайды.
Алдымен, бір ережені есте ұстаған жөн: балаларды тәрбиелеуді бастамас бұрын, сіз өзіңізден бастауыңыз керек. Өйткені, балалар барлық істе ата-анасына еліктейді. Ол бала мінезінің тәрбиесіне де байланысты. Нәрестенің табиғаты қандай талантты болса да, ең бастысы оның білімді болып өсуінде.
Кішкентай балалар өте ізденімпаз, олар үнемі жаңа нәрсені білгісі келеді, әсіресе ерте жаста, олар қоршаған әлемді жаңадан тани бастаған кезде. Бұл кезеңде ата-аналар ұстамды болуы керек, олар баласын түсінуі керек, ал егер олардың кішкентай баласы гиперактивті болып көрінсе, олар оны бұл үшін ешқашан ұрыспауы керек, керісінше, оны сыйлық ретінде қабылдаңыз. Содан кейін баланы туыстары оны қалай көргісі келсе, солай болады.
Баланың еңбекке деген сүйіспеншілігін ояту керек. Ерте жаста мұны ойын түрінде жасауға болады, мысалы, сіз одан қарапайым жұмысты орындауды сұрай аласыз, ол үшін оған балаға оны өзі тапқанын түсіндіре отырып, бір нәрсе үйрету керек. Сондай-ақ, балаларды мақтауды және олардың ата-аналарына қаншалықты қымбат екенін сезіну үшін оларға қаншалықты жақсы көретінін айтуды ұмытпаңыз.
Демалуға, балалармен ойнауға уақыт табу керек, өйткені дәл ойын барысында көптеген жақсы қасиеттерді бойына сіңіруге болады. Шығармашылықпен айналысыңыз, сурет салыңыз, суреттерді жабыстырыңыз, мұнаралар тұрғызыңыз, жалпы алғанда, балаңызға мүмкіндігінше көп уақыт бөліңіз.
Балаңызға сену керек және оған бұл туралы үнемі айтып отыру керек. Балаларға «қолыңнан келеді», «жетістікке жетесің» деген жылы сөздер ерекше әсер етеді. Олар «міндетті түрде» дегеннен гөрі көп жұмыс істейтін болады.
Балалар ашуланбауы керек – бұл ең алдымен жаман мінез-құлықтың көрсеткіші. Туылғаннан бастап бала оны не мазалайтынын айта алмайды. Тамақ жегісі келсе немесе іші ауырса айғайлап жылайды. Сондықтан ересек жаста, егер балаға бірдеңе сәйкес келмесе, ол туралы айтудың орнына ол нәресте кезіндегідей ашуланады, айқайлайды. Демек, ата-ана баласын тәрбиелеумен нашар айналысқан, оның мәселесін айтуды үйретпеген. Бала өз қалауын қалыпты түрде айта алуы керек – бұл баланың қалай дамып жатқаның көрсетеді.
Бала өскенде білім бітпейді. Ол өмір бойы ата-ананың қолдауына мұқтаж. Ересек болса да адамдар ата-анасынан кеңес сұрайды. Белгілі бір жағдайда қалай әрекет ету керектігі туралы кеңес беру де тәрбиенің бір түрі болып табылады.
Балабақшадағы балаларды тәрбиелеудің ерекшеліктері
Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мектептегі кейінгі білімнен айтарлықтай ерекшеленеді. Әр жастың өз заңдылықтары бар, соған сәйкес бала дамиды.
Балабақшада тәрбиешілердің иығына салмақты және өте қиын міндет жүктеледі. Балаларға барлық қажетті дағдыларды беру және оларда сол қабілеттердің барлығын дамыту. Онсыз даму мен тәрбиелеудің кейінгі кезеңдерінде мүмкін емес. Оны шешу үшін әр балаға кілтті алу керек. Әрине, оған жаңа ақпаратты және оқытуды ұсынудың ең қолайлы жолдарын табу. Бұл тәрбиешінің түсіндіруі, практикалық тапсырмалар немесе рөлдік ойындар болуы мүмкін. Ең бастысы, оқу процесінде бала тәрбиешінің нұсқауын орындамай, өз бетінше әрекет етуге мүмкіндік алады.
Мектепке дейінгі тәрбиенің күрделі мәселелерінің бірі – балабақша мен бастауыш мектеп арасындағы сабақтастық.
Ал, дәстүрлі түрде балабақшалар негізінен баланың жан-жақты дамуына бағытталған. Бастауыш мектеп көбінесе мектепке дейінгі білім беру сапасына айтарлықтай жоғары талаптар қояды. Бірінші сынып оқушылары ауызша санау, оқу және тіпті жазу дағдыларын меңгереді деп күтілуде. Сонымен қатар, мектеп оқушылары мектеп жасына дейінгі балаларға қарағанда тәртіпті және еңбекқор деген пікір бар.
Балабақшада балалардың бойына қажетті қасиеттерді сіңіру үшін мектепке дайындық бойынша арнайы сабақтар өткізіледі. Мектептегі сабақтың схемасы бойынша салынған олар балаларды оқытудың жаңа кезеңіне психологиялық тұрғыдан дайындайды. Сонымен қатар, мұндай сабақтарға арифметика негіздерін, жазу мен оқуды, шет тілдерін үйрету кіреді.
Балалар әдебиеті
Әдебиетсіз сәбидің жан-жақты дамуы мүмкін емес. Балалар әдебиеті баланы мейірімділікке, сүйіспеншілікке, достыққа үйретеді, көптеген маңызды адами қасиеттерді жеңіл және қолжетімді түрде дамытады. Анаңыздың сізге оқып берген тақпақтар есіңізде ме? Сіздің балаңыз оған оқыған мейірімді және күлкілі кітаптарды міндетті түрде есте сақтайды.
Отбасы мен балабақша – баланың өсіп-өркендеуіне ықпал ететін микроклимат. Мұнда ол өзін қоршаған әлем туралы ақпаратты тартады, қоғамдағы өмірге бейімделеді, жалпы қабылданған мінез-құлық нормалары мен ережелерін игереді, мінез-құлықты тәрбиелейді және ұстанады, өзінің білім алуында өмірлік маңызды алғашқы қадамнан өтеді.
Кез келген уақытта тәрбиешілер жан-жақты үйлесімді дамыған және дені сау тұлғаны дамыту үшін баланың мәселелерін түсінуге және қолдауға ұмтылып, балалардың отбасыларымен жұмыс істейді. Алайда, ата-аналар баланың жасы мен дамуының жеке ерекшеліктерін жеткілікті білмей, кейде тәрбиені соқыр, интуитивті түрде жүргізеді, әдетте, бұл ата-аналар күткен оң нәтиже бермейді.
Тәрбиешілер мен балалар және олардың ата-аналары арасындағы ынтымақтастық ұстанымын қалыптастыру үшін баланы дамытудың бірыңғай кеңістігін құру қажет, оны балабақша да, отбасы да қолдауы керек. Алайда, отбасылардың көпшілігі экономикалық, кейде тіпті физикалық өмір сүру мәселелерін шешуге алаңдайтын жағдайда, ата-аналардың балаларын тәрбиелеуден бас тартуға бейімділігі күшейді. Жасыратыны жоқ, көптеген ата-аналар баланың тамақтануына ғана қызығушылық танытады, олар балабақшаны ата-аналар жұмыста болған кезде балаларға қарайтын орын деп есептейді және біз, тәрбиешілер, осы себепті ата-аналармен қарым-қатынаста қиындықтарға тап боламыз.
Осы өзекті мәселені шешу үшін – ата-аналарды өз балаларын оқыту мен тәрбиелеуге тарту – біздің балабақшаның педагогикалық ұжымы ата-аналармен жұмыстың инновациялық түрлерін ойлап тауып, жүзеге асыруда. Дәстүрлі ата-аналар жиналысы мен есеп беру концерттерінің орнына музыкалық-поэтикалық кештер, шығармашылық қонақ бөлмелері, бірлескен мерекелер, байқаулар – шығармашылық жұмыстар көрмелері және т.б.
Тәжірибе көрсеткендей, балалар, тәрбешілер және ата-аналар арасындағы ынтымақтастықты ұйымдастырудың осы нысандарын пайдалану балалар үшін де, ата-аналар үшін де сұранысқа ие.
Балалар үшін бұл балабақшада сыныпта алған дағдылары мен дағдыларын көрсету мүмкіндігі, тәрбиешілер үшін – ата-аналарды шығармашылық әрекетте балалармен қарым-қатынас жасауға және бала тәрбиесі бойынша диалог құруға үйрету, ал ата-аналар үшін – өзара түсіністік орнату. Тәрбиешілермен де, балалармен де бала тәрбиесіндегі мүмкін проблемаларды немесе оларға назар аударыңыз, мүмкін біздің мекеме тәрбиешілері қолданатын педагогикалық маңызды сәттерді ескеріңіз.
Отбасымен қарым-қатынасты ұйымдастыру – дайын технологиялары жоқ күрделі жұмыс. Оның жетістігі тәрбиешінің интуициясымен, бастамашылдығымен және шыдамдылығымен, оның отбасында кәсіби көмекші бола білуімен анықталады.
Тәрбиешілер мен ата-аналардың бір мақсаты – болашақ өмірді жасаушыларды тәрбиелеу.
Баланың тәрбиесі мен дамуы ата-ананың қатысуынсыз мүмкін емес! Ата-аналар тәрбиешінің көмекшісі болуы, балалармен бірге шығармашылықпен дамуы үшін олардың бұған қабілетті екеніне, баланы түсінуді үйренуден асқан қызықты және асыл нәрсе жоқ екеніне сендіру керек. Оны түсіндім, бәріне көмектес, шыдамды және нәзік бол, сонда бәрі жақсы болады!
Қандай бала, пассивті немесе гиперактивті болсын, оны жақсы көру, оған қамқорлық жасау өте маңызды, содан кейін ол міндетті түрде жақсы, бақытты адам болып өседі және бұл кез келген ата-ана үшін маңызды.
Балаларыңызды тәрбиелеуде сәттілік!